வ. எண் |
வசனம் | மாறுபட்ட வாசிப்பு -1 மற்றும் ஆதாரம் | மாறுபட்ட வாசிப்பு -2 மற்றும் ஆதாரம் |
---|---|---|---|
1. | மத்தேயு 5.22 | That whosoever is angry with his brother without a cause shall be in danger of the Judgment. |
Monday, August 19, 2024
கிறித்தவ திருச்சபை பிதாக்களும் மாறுபட்ட புதிய ஏற்பாடும்
Monday, August 5, 2024
நற்செய்தி நூல்களின் ஆர்தர்ஸிப் அலப்பரைகள்- யோவானின் படியான சுவிஷேசம்
பேதுரு திரும்பிப்பார்த்து, இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்தவனும், இராப்போஜனம்பண்ணுகையில் அவர் மார்பிலே சாய்ந்து: ஆண்டவரே, உம்மைக் காட்டிக்கொடுக்கிறவன் யார் என்று கேட்டவனுமாகிய சீஷன் பின்னே வருகிறதைக் கண்டான். அவனைக் கண்டு, பேதுரு இயேசுவை நோக்கி: ஆண்டவரே, இவன் காரியம் என்ன என்றான். அதற்கு இயேசு: நான் வருமளவும் இவனிருக்க எனக்குச் சித்தமானால், உனக்கென்ன, நீ என்னைப் பின்பற்றிவா என்றார். ஆகையால் அந்தச் சீஷன் மரிப்பதில்லையென்கிற பேச்சு சகோதரருக்குள்ளே பரம்பிற்று. ஆனாலும், அவன் மரிப்பதில்லையென்று இயேசு சொல்லாமல், நான் வருமளவும் இவனிருக்க எனக்குச் சித்தமானால் உனக்கென்னவென்று சொன்னார். அந்தச் சீஷனே இவைகளைக்குறித்துச் சாட்சிகொடுத்து இவைகளை எழுதினவன்; அவனுடைய சாட்சி மெய்யென்று அறிந்திருக்கிறோம். இயேசு செய்த வேறு அநேக காரியங்களுமுண்டு; அவைகளை ஒவ்வொன்றாக எழுதினால் எழுதப்படும் புஸ்தகங்கள் உலகம் கொள்ளாதென்று எண்ணுகிறேன். ஆமென். (யோவான் 21:20-25)
இந்தப் புஸ்தகத்தில் எழுதியிராத வேறு அநேக அற்புதங்களையும் இயேசு தமது சீஷருக்கு முன்பாகச் செய்தார். இயேசு தேவனுடைய குமாரனாகிய கிறிஸ்து என்று நீங்கள் விசுவாசிக்கும்படியாகவும், விசுவாசித்து அவருடைய நாமத்தினாலே நித்தியஜீவனை அடையும்படியாகவும், இவைகள் எழுதப்பட்டிருக்கிறது. (யோவான் 20:30-31)
அந்தச் சீஷனே இவைகளைக்குறித்துச் சாட்சிகொடுத்து இவைகளை எழுதினவன்; அவனுடைய சாட்சி மெய்யென்று அறிந்திருக்கிறோம். இயேசு செய்த வேறு அநேக காரியங்களுமுண்டு; அவைகளை ஒவ்வொன்றாக எழுதினால் எழுதப்படும் புஸ்தகங்கள் உலகம் கொள்ளாதென்று எண்ணுகிறேன். ஆமென். (யோவான் 21:24-25)
Here we must take up at once the possibility that 21:24-25 is a late addition to the Gospel and that therefore its evidence as to the authorship of the Gospel may well be quite unreliable. This issue is inseparable from the question of the original ending of the Gospel. A very large majority of modern scholars have supposed that the Gospel originally ended at the end of chapter 20, since 20:30-31 reads, to these scholars, like a conclusion that appropriately brings the Gospel narrative to a close. It follows that chapter 21 is a kind of appendix added later ( Jesus and the Eyewitnesses: The Gospels as Eyewitness Testimony By Richard Bauckham, Ch.14. The Gospel of John as Eyewitness Testimony)வசனங்கள் 21:24-25 என்பது நற்செய்திக்கு தாமதமாகச் சேர்க்கப்பட்டது என்பதற்கான சாத்தியக்கூறுகளை இங்கே நாம் உடனடியாக எடுத்துக் கொள்ள வேண்டும், எனவே நற்செய்தியின் ஆசிரியர் பற்றிய அதன் சான்றுகள் நம்பகத்தன்மையற்றதாக இருக்கலாம். நற்செய்தியின் அசல் முடிவு குறித்த கேள்வியிலிருந்து இந்த சிக்கல் பிரிக்க முடியாதது. 20:30-31 வசனங்கள் சுவிசேஷ விவரிப்பை சரியான முறையில் முடிவுக்குக் கொண்டுவரும் ஒரு முடிவு போல, இந்த அறிஞர்களுக்கு தெரிவதால் தற்கால அறிஞர்களில் பெரும்பாலோர் சுவிசேஷம் அசலாக அத்தியாயம் 20 இன் இறுதியில் முடிந்தது என்று கருதுகின்றனர். அத்தியாயம் 21 என்பது பின்னர் சேர்க்கப்பட்ட ஒரு வகையான பிற்சேர்க்கையாகும். ( Jesus and the Eyewitnesses: The Gospels as Eyewitness Testimony By Richard Bauckham, Ch.14. The Gospel of John as Eyewitness Testimony)
சீமோன் பேதுருவும், திதிமு என்னப்பட்ட தோமாவும், கலிலேயா நாட்டிலுள்ள கானா ஊரானாகிய நாத்தான்வேலும், செபெதேயுவின் குமாரரும், அவருடைய சீஷரில் வேறு இரண்டுபேரும் கூடியிருக்கும்போது, சீமோன் பேதுரு மற்றவர்களை நோக்கி: மீன்பிடிக்கப்போகிறேன் என்றான். அதற்கு அவர்கள்: நாங்களும் உம்முடனேகூட வருகிறோம் என்றார்கள். அவர்கள் புறப்பட்டுப்போய், உடனே படவேறினார்கள். அந்த இராத்திரியிலே அவர்கள் ஒன்றும் பிடிக்கவில்லை. விடியற்காலமானபோது, இயேசு கரையிலே நின்றார்; அவரை இயேசு என்று சீஷர்கள் அறியாதிருந்தார்கள்.இயேசு அவர்களை நோக்கி: பிள்ளைகளே, புசிக்கிறதற்கு ஏதாகிலும் உங்களிடத்தில் உண்டா என்றார். அதற்கு அவர்கள்: ஒன்றுமில்லை என்றார்கள்.அப்பொழுது அவர்: நீங்கள் படவுக்கு வலதுபுறமாக வலையைப் போடுங்கள், அப்பொழுது உங்களுக்கு அகப்படும் என்றார். அப்படியே அவர்கள் போட்டு, திரளான மீன்கள் அகப்பட்டதினால், அதை இழுக்கமாட்டாதிருந்தார்கள். ஆதலால் இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்த சீஷன் பேதுருவைப் பார்த்து: அவர் கர்த்தர் என்றான். அவர் கர்த்தர் என்று சீமோன் பேதுரு கேட்டவுடனே, தான் வஸ்திரமில்லாதவனாயிருந்தபடியினால், தன் மேற்சட்டையைக் கட்டிக்கொண்டு கடலிலே குதித்தான். (யோவான் 21:2-7)
சீமோனுக்குக் கூட்டாளிகளான செபெதேயுவின் குமாரராகிய யாக்கோபும் யோவானும் அந்தப்படியே பிரமித்தார்கள். அப்பொழுது இயேசு சீமோனை நோக்கி: பயப்படாதே, இதுமுதல் நீ மனுஷரைப் பிடிக்கிறவனாயிருப்பாய் என்றார். (லூக்கா 5:10)
By not saying which ones, however, the author allowed the reader to fill in the blanks as one wished. Perhaps inadvertently, the author succeeded in crafting a very clever puzzle for subsequent readers: Who was the beloved disciple? Was he one of the disciples mentioned in the gospel? And which one? The only one he could not have been was Peter, for he and Peter were mentioned together in four stories as contestants.Why would anyone have wanted to do that? Interest in bringing the fourth gospel into line with centrist ideology dictated the need to introduce an apostolic guarantor into the story of the disciples. But since the people who produced the fourth gospel had never had such a guarantor or needed one, the author was confronted with an embarrassing situation. The solution was to avoid the term apostle (it does not appear in the Johannine tradition), include the sons of Zebedee as an accommodation to the apostolic myth, and assign the writing of the gospel to the mysterious, unnamed figure of the beloved disciple. (Who Wrote the New Testament?: The Making of the Christian Myth by Burton L. Mack Part 2, 8.Letters from the Apostles)
எவ்வாறாயினும், யார் என்று கூறாமல், ஆசிரியர் தனது விருப்பப்படி வெற்றிடங்களை நிரப்பிக்கொள்ள வாசிப்பவரை விட்டுவிட்டார். ஒருவேளை கவனக்குறைவாக, அடுத்தடுத்து வாசிப்பவர்ளுக்கு மிகவும் புத்திசாலித்தனமான புதிரை உருவாக்குவதில் ஆசிரியர் வெற்றி பெற்றுள்ளார்: அன்பான சீடர் யார்? அவர் நற்செய்தியில் குறிப்பிடப்பட்டுள்ள சீடர்களில் ஒருவரா? யார் அவர்? அவரும் பேதுருவும் போட்டியாளர்களாக நான்கு கதைகளில் ஒன்றாகக் குறிப்பிடப்படுவதால், அவர் பேதுருவாக மட்டும் இருந்திருக்க முடியாது.ஏன் அதை ஒருவர் செய்ய விரும்ப வேண்டும்? நான்காவது சுவிசேஷத்தை மையவாத சித்தாந்தத்திற்கு ஏற்ப கொண்டு வருவதில் உள்ள ஆர்வம், சீடர்களின் கதையில் ஒரு அப்போஸ்தலிக்க உத்தரவாதத்தை அறிமுகப்படுத்த வேண்டியதன் அவசியத்தை திணித்தது. ஆனால் நான்காவது சுவிசேஷத்தை உருவாக்கியவர்களுக்கு அத்தகைய உத்தரவாதம் இல்லை அல்லது தேவைப்படாமல் இருந்ததால், ஆசிரியர் சங்கடமான சூழ்நிலையை எதிர்கொண்டார். இதற்கு விடை, அப்போஸ்தலன் என்ற சொல்லைத் தவிர்த்து (இது ஜோஹனைன் பாரம்பரியத்தில் இடம்பெறவில்லை), அப்போஸ்தலிக்க புராணத்திற்கு இடமளிக்கும் வகையில் செபதேயுவின் மகன்களை உள்ளடக்கி, மேலும் அன்பான சீடரின் மர்மமான, பெயரிடப்படாத நபருக்கு நற்செய்தி எழுதுவதை ஒதுக்குவதே ஆகும்.
அந்தச் சமயத்தில் அவருடைய சீஷரில் இயேசுவுக்கு அன்பானவனாயிருந்த ஒருவன் இயேசுவின் மார்பிலே சாய்ந்துகொண்டிருந்தான். (யோவான் 13:23)அப்பொழுது இயேசு தம்முடைய தாயையும் அருகே நின்ற தமக்கு அன்பாயிருந்த சீஷனையும் கண்டு, தம்முடைய தாயை நோக்கி: ஸ்திரீயே, அதோ, உன் மகன் என்றார். (யோவான் 19:26)உடனே அவள் ஓடி, சீமோன்பேதுருவினிடத்திலும் இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்த மற்றச் சீஷனிடத்திலும் போய்: கர்த்தரைக் கல்லறையிலிருந்து எடுத்துக்கொண்டு போய்விட்டார்கள், அவரை வைத்த இடம் எங்களுக்குத் தெரியவில்லை என்றாள். (யோவான் 20:2)சீமோன்பேதுருவும், திதிமு என்னப்பட்ட தோமாவும், கலிலேயா நாட்டிலுள்ள கானா ஊரானாகிய நாத்தான்வேலும், செபெதேயுவின் குமாரரும், அவருடைய சீஷரில் வேறு இரண்டு பேரும் கூடியிருக்கும்போது, சீமோன் பேதுரு மற்றவர்களை நோக்கி: மீன்பிடிக்கப்போகிறேன் என்றான். அதற்கு அவர்கள்: நாங்களும் உம்முடனேகூட வருகிறோம் என்றார்கள். அவர்கள் புறப்பட்டுப்போய், உடனே படவேறினார்கள். அந்த இராத்திரியிலே அவர்கள் ஒன்றும் பிடிக்கவில்லை. விடியற்காலமானபோது, இயேசு கரையிலே நின்றார்; அவரை இயேசு என்று சீஷர்கள் அறியாதிருந்தார்கள். இயேசு அவர்களை நோக்கி: பிள்ளைகளே, புசிக்கிறதற்கு ஏதாகிலும் உங்களிடத்தில் உண்டா என்றார். அதற்கு அவர்கள்: ஒன்றுமில்லை என்றார்கள்.அப்பொழுது அவர்: நீங்கள் படவுக்கு வலதுபுறமாக வலையைப் போடுங்கள், அப்பொழுது உங்களுக்கு அகப்படும் என்றார். அப்படியே அவர்கள் போட்டு, திரளான மீன்கள் அகப்பட்டதினால், அதை இழுக்கமாட்டாதிருந்தார்கள். ஆதலால் இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்த சீஷன் பேதுருவைப் பார்த்து: அவர் கர்த்தர் என்றான். அவர் கர்த்தர் என்று சீமோன்பேதுரு கேட்டவுடனே, தான் வஸ்திரமில்லாதவனாயிருந்தபடியினால், தன் மேற்சட்டையைக் கட்டிக்கொண்டு கடலிலே குதித்தான். (யோவான் 21:2-7)
Afterwards, John, the disciple of the Lord, who also had leaned upon His breast, did himself publish a Gospel during his residence at Ephesus in Asia.அதன்பிறகு, இறைவனின் சீடரான, அவருடைய மார்பில் சாய்ந்திருந்த யோவான், ஆசியாவிலுள்ள எபேசஸ் என்ற இடத்தில் தாம் தங்கியிருந்தபோது ஒரு நற்செய்தியை அவரும் வெளியிட்டார். ( Against Heresies:Book III, Chapter I)
Irenaeus claims that his information came from an older man, Polycarp bishop of Smyrna, who heard it from the apostles. For several reasons, most contemporary scholars doubt that the Gospel originated with John the apostle. (1) There is no evidence that John the apostle lived in Ephesus and some evidence that he did not. When Ignatius, bishop of Antioch, wrote to the church in Ephesus in the time of Trajan, he made no mention of John, though he did mention the apostle Paul’s much earlier stay in Ephesus. This omission suggests that John did not live there. (2) Other traditions suggest that John the apostle suffered martyrdom prior to the composition of Mark around 70 CE (Mark 10:39). (3) The thought of the Fourth Gospel has undergone a greater degree of theological development than that of the other three, making it unlikely that an eyewitness of Jesus’ ministry wrote it. If the Beloved Disciple was an actual disciple of Jesus, traditions begun by him must have undergone development before being included in the Gospel.
ஸ்மிர்னாவின் பிஷப் பாலிகார்ப் என்ற வயோதிகரிடம் இருந்து தகவல் வந்தது என்றும், அவர் அதை அப்போஸ்தலர்களிடமிருந்து கேட்டதாகவும் ஐரேனியஸ் கூறுகிறார். பல காரணங்களுக்காக, பெரும்பாலான சமகால அறிஞர்கள் அந்த சுவிசேஷம் அப்போஸ்தலன் யோவானிடமிருந்து வந்ததை சந்தேகிக்கின்றனர். (1) அப்போஸ்தலன் யோவான் எபேசஸில் வாழ்ந்தார் என்பதற்கு எந்த ஆதாரமும் இல்லை, அவர் அவ்வாறு இருக்கவில்லை என்பதற்கு சில சான்றுகளும் உள்ளன. டிராஜனின் காலத்தில் அந்தியோக்கியாவின் பிஷப் இக்னேஷியஸ் எபேசஸில் உள்ள தேவாலயத்திற்கு கடிதம் எழுதியபோது, அவர் யோவானை பற்றி எதுவும் குறிப்பிடவில்லை, இருப்பினும் அவர் அப்போஸ்தலன் பவுல் எபேசஸில் மிக முற்காலத்தில் தங்கியிருந்ததைக் குறிப்பிடுகிறார். இந்த புறக்கணிப்பு யோவான் அங்கு வசிக்கவில்லை என்று கூறுகிறது. (2) மற்ற மரபுகள்) மாற்கு எழுதப்படுவதற்கு முன் (மாற்கு 10:39) கி.பி 70க்கு முன். அப்போஸ்தலன் யோவான் கொல்லப்பட்டுவிட்டதாக கூறுகின்றன. (3) நான்காவது நற்செய்தியின் சிந்தனை மற்ற மூன்றையும் விட அதிக அளவு இறையியல் வளர்ச்சியைப் பெற்றுள்ளது, இது இயேசுவின் ஊழியத்தை நேரில் கண்ட சாட்சி எழுதியதற்கு வாய்ப்பில்லை. அன்பான சீடர் இயேசுவின் உண்மையான சீடராக இருந்தால், அவரால் தொடங்கப்பட்ட மரபுகள் நற்செய்தியில் சேர்க்கப்படுவதற்கு முன்பு மாறுபாடு அடைந்திருக்க வேண்டும்.
எனவே ஐரீனியஸ் கூறுவதான “இந்த சுவிஷேசம் இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்த சீடன் எழுதியது என்பதற்கோ அது யோவான் தான்” என்பதற்கோ வெளி ஆதாரங்களில் எந்த முகாந்திரமும் இல்லை. மேலும் கிறித்தவ உலகம் விசித்திரமான ஒரு வாதத்தையும் கையாள்கிறது, அதாவது இந்த சுவிஷேசத்தில் யோவானின் பெயர் குறிப்பிடப்படாததற்கு யோவானின் பணிவே காரணம் என்று கூறுகிறது. இந்த சுவிஷேசத்தில் சீமோன் பேதுரு, அந்திரேயா, பிலிப்பு, நாத்தான்வேல், தோமா யூதாஸ்காரியோத்து, செபதேயுவின் குமாரர் ஆகியோரது பெயர் மட்டுமே இடம்பெற்றுள்ளது. பலரின் பெயர் இல்லாத போது, இந்த சப்பைகெட்டும் எந்த தீர்வையும் இந்த சிக்கலுக்கு தராது. “இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்தவன்” என்ற சொற்பிரயோகம் ஏனைய மூன்று சுவிஷேசத்திலும் இடம் பெறவில்லை, யோவானின் படியான சுவிஷேசத்தை தவிர. யோவானின் படியான சுவிஷேசம் இயேசுவுக்கு அன்பாயிருந்தவர்கள் குறித்து என்ன கூறுகிறது என்பதை பார்ப்போம்.
✅இயேசு லாசருவிடம் அன்பாயிருந்தார்:
இயேசு மார்த்தாளிடத்திலும் அவளுடைய சகோதரியினிடத்திலும் லாசருவினிடத்திலும் அன்பாயிருந்தார்.( யோவான் 11:5)
பஸ்கா பண்டிகைக்கு முன்னே, இயேசு இவ்வுலகத்தைவிட்டுப் பிதாவினிடத்திற்குப் போகும்படியான தம்முடைய வேளை வந்ததென்று அறிந்து, தாம் இவ்வுலகத்திலிருக்கிற தம்முடையவர்களிடத்தில் அன்புவைத்தபடியே, முடிவுபரியந்தமும் அவர்களிடத்தில் அன்புவைத்தார்.(யோவான் 13:1)
இயேசு கலிலேயாக் கடலோரமாய் நடந்துபோகையில், மீன்பிடிக்கிறவர்களாயிருந்த இரண்டு சகோதரராகிய பேதுரு என்னப்பட்ட சீமோனும், அவன் சகோதரன் அந்திரேயாவும், கடலில் வலைபோட்டுக்கொண்டிருக்கிறபோது, அவர்களைக் கண்டு: என் பின்னே வாருங்கள், உங்களை மனுஷரைப் பிடிக்கிறவர்களாக்குவேன் என்றார். உடனே அவர்கள் வலைகளை விட்டு, அவருக்குப் பின்சென்றார்கள். அவர் அவ்விடம் விட்டுப் போகையில், வேறே இரண்டு சகோதரராகிய செபெதேயுவின் மகன் யாக்கோபும், அவன் சகோதரன் யோவானும் தங்கள் தகப்பன் செபெதேயுவுடனே படவிலிருந்து, தங்கள் வலைகளைப் பழுதுபார்த்துக்கொண்டிருக்கிறபோது, அவர்களைக் கண்டு, அவர்களையும் அழைத்தார். (மத்தேயூ 4:18-21)
I have also taken a great deal of pains to obtain the learning of the Greeks, and understand the elements of the Greek language, although I have so long accustomed myself to speak our own tongue, that I cannot pronounce Greek with sufficient exactness; for our nation does not encourage those that learn the languages of many nations, and so adorn their discourses with the smoothness of their periods;
கிரேக்கர்களின் கல்விகளைப் பெறுவதற்கும், கிரேக்க மொழியின் கூறுகளைப் புரிந்துகொள்வதற்கும் நான் மிகுந்த சிரத்தை எடுத்துக்கொண்டேன், ஆனால் நான் நீண்ட காலமாக எனது சொந்த மொழியைப் பேசப் பழகியிருந்தாலும், போதுமான துல்லியத்துடன் என்னால் கிரேக்கத்தை உச்சரிக்க முடியவில்லை;ஏனென்றால், பல தேசங்களின் மொழிகளைக் கற்று, அவர்களின் ஆக்கங்களை அவர்களின் காலகட்டங்களின் சுமூகம் அலங்கரிக்கிறவர்களை நம் தேசம் ஊக்குவிப்பதில்லை; ( Antiquities of Jews XX, chapter XI)
வ.எண் | பயன்படுத்தப்பட்ட வார்த்தை |
லூக்கா | யோவான் |
---|---|---|---|
1. | ἀγωνίζομαι |
லூக்கா 13:23 | யோவான் 18:36 |
2. | ἀντιλέγω |
லூக்கா 2:34 | யோவான் 19:12 |
3. | ἀδικία |
லூக்கா 13:27 | யோவான் 7:18 |
4. | αριθμός |
லூக்கா 22:3 | யோவான் 6:10 |
5. | βαθύς |
லூக்கா 24:1 | யோவான் 4:2 |
6. | βραχίων |
லூக்கா 1:51 | யோவான் 12:38 |
7. | γνωστός |
லூக்கா 2:44, 23:49 | யோவான் 18:15,16 |
8. | ἐκμάσσω |
லூக்கா 7:38,44 | யோவான் 11:2, 12:3 |
9. | ἐξηγέομαι |
லூக்கா 24:35 | யோவான் 1:18 |
10. | βάπτω |
லூக்கா 16:24 | யோவான் 13:26 |
11. | γράμμα |
லூக்கா 16:6,7 | யோவான் 5:47 |
12. | ἐμπίμπλημι |
லூக்கா 1:53 | யோவான் 6:12 |
13. | ἐνιαυτός |
லூக்கா 4:19 | யோவான் 11:49,11:51, 18:13 |
14. | ἐνώπιον |
லூக்கா 24:43 | யோவான் 20:30 |
15. | ἱματισμός | லூக்கா 7:25, 9:29 | யோவான் 19:24 |
16. | κόλπος |
லூக்கா 6:38 | யோவான் 1:18 |
17. | κυκλόω | லூக்கா 21:20 | யோவான் 10:24 |
18. | λαγχάνω | லூக்கா 1:9 | யோவான் 19:24 |
19. | λύπη | லூக்கா 22:45 | யோவான் 16:6 |
20. | λογίζομαι | லூக்கா 22:37 | யோவான் 11:50 |
21. | μηνύω | லூக்கா 20:37 | யோவான் 11:57 |
22. | ἐπίκειμαι | லூக்கா 5:1 | யோவான் 11:38 |
23. | πράσσω | லூக்கா 3:13 | யோவான் 3:20 |
24. | ὀθόνιον | லூக்கா 24:12 | யோவான் 19:40 |
25. | μηνύω | லூக்கா 20:37 | யோவான் 11:57 |
c.70-85 A.D. | Wittichen, Alford, Reithmayr, Bleek |
c.80-90 A.D. | Ewald, Godet, Bisping, Westcott, Calmes, Zahn |
c.85-95 A.D. | Camerlynck |
c.90-100 A.D. | Mangenot, Batiffol, B. Weiss |
c.100 A.D. | Lightfoot, Weizsacker, Reynolds, Cornely |
After 95 A.D. | Harnack |
Before 100 A.D. | Lepin |
c.90-120 A.D. | Jackson |
c.100-110 A.D. | Renan, Schenkel |
c.100-125 A.D. | O. Holtzmann, J. Réville, Julicher, Loisy, Bauer |
c.130-140 A.D. | Hilgenfeld, Keim, Thoma, Lutzelberger, A. Réville |
c.140-155 A.D. | Schwegler, Zeller, Volkmar, Taylor, van Manen, Kreyenbuhl, Schmiedel, Erbe |
c. 150 A.D | Bretschneider, Schwartz |
before 135-140 | Pfleiderer |
c.160-170 A.D | Baur, Scholten, Bruno Bauer |